Sayı 4

Dr. Mohammed Abid Theyab, Nahiv İlminin İletişimsel Yönü

Bazı Nahiv Meseleleriyle İlgili Araştırma………….. 389 - 412

Özet:

Araştırmanın temel fikri, genel olarak dilin iletişimsel yönü özel olarak ise nahiv ilminin iletişimsel yönüdür. Modern dilbilim araştırmalarında dilin gayesi iletişimin gerçekleşmesi olarak görülür. Dilin bu iletişim yönü, genel olarak insanın doğasında bulunan güce özellikle de dile dayalı olan güce yani dilsel yeterliliğe dayanır. Câhız (ö.255/869) daha önce bununla ilgili olarak “Anlamlar yola savrulmuştur. Acem, Arap, köylü ve bedevî onları tanır. Mesele sadece ağırlığın belirlenmesi, lafzın seçilmesi, mahreçin kolaylığı, baskının doğruluğu, suyun bolluğu ve dökümün kalitesindedir” demiştir. Câhız’ın bu ifadeleri dilsel yeterlilik olgusuna yakındır. Çünkü bu edim bilginin alıcıya ulaştırılmasında oldukça önemlidir. Bununla birlikte yazılı değil sözlü dil ile ilgilenmektedir. Zira yazılı dil “ifadede geçen ve anlamsal öneme sahip olan her türlü ses vurgusunu temsil etmeye yetmemektedir”. Dilde temele alınan konuşulan dildir yazılı dil ise ikincil öneme sahip olup sözsel ifadenin görünür bir form almasından ibarettir.

Anahtar Kelimeler:

İletişim, Dil, Nahiv, Yeterlilik, Edim

Dr. Fatima amariche, Dilsel Söylemde İkna Stratejisi - Kavram ve Araçlar ………………….. 413 – 438

Özet:

İkna, iletişimde göndericinin söyleminin arkasında gerçekleş-tirmeye çalıştığı en önemli hedeflerden biridir. Geçmişte ve bugün, belirli bir grupla kısıtlanmayacak şekilde halifeler, sultanlar, üst düzey yöneticiler, onların astları, alimler ve eğitimli insanlar karşılarındaki diğer insanları onlara sunulan tercihler arasından birinin daha üstün olduğuna inandırma konusunda ikna metoduna başvurmuşlardır. Bu yüzden ikna stratejisi çoğu zaman, herhangi bir zarara meydan vermeden kanaatlerin ve bakış açılarının değişmesini sağlaması sayesinde tartışmaların ve çekişmelerin sonlandırılması için bir güç olarak görülmüştür. İkna edici bir söylem bakış açısını nasıl değiştirmektedir? İkna stratejisinin dilsel söylemde temele aldığı farklı araçları ortaya çıkarmayı hedefleyen bu çalışma, söz konusu bu problem üzerine tesis edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

 Strateji, İkna, Araçlar, Söylem, Belağat

Dr. Abdelfdil Daraoui, Belağat ve Kısıtlı Öznelliğin Sınırları

Tercih Edilen ve Düzenli Bir İnsanî Belağata Doğru ………….... 439 – 466

Özet:

Bu çalışma, insani ve esnek olma özellikleriyle ön plana çıkan açık belağat kavramını savunmaktadır. Bu belağat türü, edebiyatı veya yaratıcılığı analiz eden belağat araştırmacısının, belağatın insani yönünü kaybetmeyen yöntemsel bir bilinçle kuşanmasını gerektirmektedir. Bu yöntemsel bilinç belağata daha önceki yöntemlere ait olan veya belağatın insani yönünü gözetmeyen alanlardan alınan algıların sıkı düzenini zorunlu kılmaz. Bu durumda araştırmacı, belağata ikili esneklik tanıyan bir edebiyat alanında çalışmaya hazırlanmalıdır. Çünkü belağat ilmi, bilim, mantık ve kanunun veya kesin bilginin sınırları arasında, sanat ve estetiğin veya sabitliği reddeden ve kanun koyma ile bilimsel kesinliğe karşı çıkıp kurallardan kaçış mantığının sınırları arasında konumlanmaktadır. Kurallardan kaçış mantığı, sahibini belağatın çalışma alanlarının, yayılma arzusu ve emperyal eğilimle nitelenen farklı dallanmalarını ve uzantılarını kabul etmeye hazır kılan yöntemsel bir alçakgönüllülüğü gerektirir. Bu özellikler söz konusu yöntemi sabit olmayan bir yöntem yapar. Ancak yöntem makuldür ve mümkün olan her türlü yaratıcı tecrübeyi kapsar.

Anahtar Kelimeler:

Belağat, Öznellik, Kısıtlı, Genişletilmiş, Estetik.

Mehmet Hayri ACAT, Kâtip Çelebî'nin “Ahsenu'l-Hediyye bi Şerhi'r-Risâleti'l-Muhammediyye” adlı eserinin yeniden tahkiki………………….. 467 – 518

Özet:

Bu çalışmada daha önce başka bir araştırmacının tahkik ettiği Kâtip Çelebî'nin (öl. 1067/1657) “Ahsenu'l-Hediyye” isimli eseri yeniden tahkik edilmiştir. Söz konusu tahkikli neşir incelendiğinde metnin manasını değiştirecek türden hatalı kelimelerin yer aldığına rastlanılmıştır. Bunu teyit etmek için eserin tahkikte esas alınan yazma nüshanın bir kopyası Kütüphaneden talep edilerek ilk neşirle karşılaştırılmıştır. Yazma nüshadaki yaklaşık 3607 kelimenin 98’i tahrif edilerek tahkikli metnin oluşturulduğu tespit edilmiştir. %3,5 gibi yüksek bir orana tekabül eden bu tahrifler, hiç kuşkusuz kabul edilebilir seviyede değildir. Bu makalede eser yeniden tahkik edilmiş; daha sağlam bir metin oluşturularak araştırmacıların istifadesine sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler:

 Kâtip Çelebî, Ahsenu'l-Hediyye, Şerh, Yazma eser, Tahkik.

Abdulrahman Mohammad, Kassâb el-Kerecî’nin Tefsiri Nüketu’l-Kur’an’da Hakikat ve Mecazın İtikatla İlişkisi

 ………………….. 519 - 565

Özet:

Bu çalışmada Arap belâgatındaki hakikat ve mecaz konusunun itikatla ve yaratıcıya ilişkin duruşla bağlantısı işlenmektedir. Bu bağlantı Kassâb el-Kerecî adıyla meşhur olan İmam Muhammed b. Alî’nin tefsiri “en-Nüketu’d-Dâlle alâ’l-Beyân fî Envâi’l-Ulûm ve’l-Ahkâm” adlı eseri bağlamında incelenecektir. Nitekim o tefsirinde, Kur’an’dan getirdiği çok sayıda hakikat-mecaz örneğiyle bu konunun itikadi duruşla olan ilişkisini ortaya çıkarmıştır. Zira bu konu Mutezile ve Cehmiyye gibi kelami mezheplerin itikadi görüşleriyle yakından ilgilidir. Böylece o, bu konuya olan tavrını ortaya koyarak düşüncesini savunmuş ve hasımlarının görüşlerini çürütmeyi hedeflemiştir.

Anahtar Kelimeler:

Belâgat, el-Kassâb, Beyan İlmi, Hakikat, Mecaz